Las lengas de pelha.

Las lengas de pelhas son tornadas. Un pauc coma las irondas a la prima, los maudisents se’n tornan emb las eleccions de printemps. La boita a polhas e a esgarolhadas se dreubis un còp de mai per laissar gisclar lo rachacuer e l’amarum embarrats dins los gorjareus daus internaus maucontents dempuei las darrieras municipalas.
E aprèp, anem s’estonar de veire lo nombre de candidats pres a se far portar en diminucion. Quo es que fau èsser coratjós, volontàri e un pauc inconscient per ‘nar prendre la direccion de las mairarias ad un moment onte nos disent que fau trabalhar mai per ganhar mai. Quo es pas dins nòstras pitas comunas que los conselhars van far fortuna e se paiar de las gròssas mòstras a 40000 euròs. Màs van pusleu se ‘massar de criticas e de las bufadas per de monde que semblarián d’aver ren d’autre a far que de bafeiar e desclaquetar.
De segur, au país dau championat mondiau de romaires e de repotegaires, criticar es una segonda natura. Màs per un còp demanda aus eternaus romegaires de ben calcular avant d’escupir dins la sopa. Los elegits de nòstras pitas comunas fan çò que poden emb abnegacion e destachament. Au mens per totas las oras passadas en amassadas diversas e variadas pendent que lors electors son tranquilòtament sietats au canton, las lengas de pelhaires devrián far virar nòu vetz lur lenga dins lur bocha avant que de parlar e de dire de las meschantarias.

Carementrant

Qui farà lo Petaçon aquesta annada ? Ai ben ma pita idea màs voldriá pas deparlar e far la lenga de pelha. Una chausa es segura aurem pas pro d’un jutjament per li reprochar tot çò qu’avem sus la codena. Queu brave Carnavau nos aviá promes tant e tant : una vita melhora, de l’argent, dau trabalh ( quitament se aimen pas tròp trabalhar), de las bravas maijons, un poder d’achaptar en nauçàda. E ren de tot quò qui es vengut. Deviá aumentar las pensions daus vielhs e son los pretz de la consultacions chàs lo medecin e de las pocions chàs l’apoticàri que son montats. Queu coquin de Dimarç Gras nos a ben trufat. S’es ben mocat dau pòple que totparier a ben vòlgut se far colhonar e qu’a donat emb plaser l’eschina per recebre los còps de baston.
Màs tot se paia un jorn e l’ora es venguda per queu grand penlant de Carementrant de reglar la nòta. Aviá dublidat, aquela babòia, que lo pòple aguis autant qui a beucòp aimat. E se tròba tan meschant e portat à l’òdi que se sent merdós e z-ontós. E filh de garça n’i a mai d’un que deu se sentir banut e trompat dins tots los ranvers de França e de Navarra.
De tot biais, me deivi que lo jutjament de Petaçon vai esperar benleu enquera un pauc de temps. Lo jorn de son jutjament qu’es lo pòple que serà oblijat de jujar sa non capacitat a s’assumar. Li fau totjorn quauqu’un a cremar o a adorar e quitament si lo Rei Carnavau es mòrt, que visca lo Rei Carnavau ! Trobarem ben una autra babòia per lo remplaçar.

De qué avem mancat ?

De qué avem mancat ? Qu’a ben pogut se passar ? Onte qu’avem falit ? Coma avem fach per ne’n ’ribar aqui emb nòstra jounessa. Coma avem pogut èsser tant avugle, sord, néci, per pas veire la chavana uflar e que ‘nava venir nos petar a la fàcia. Nòstre monde es benleu tròp virat a sos pitits problemas per se preocupar de nòstres enfants.
Lo problema es que a laissar daus jovenets sens educacion, sens referencias, sens transmissions, los avem laissar solets per se bastir lor consciencia. Los models familiaus e societaus eran a l’encòp de las referenças coma de las parets contra laqualas faliá apprendre a se levar. Aver una dralha es una maniera d’èsser securisat tot en aient la possibilitat de prendre de las vias tòrtas per se farjar son pròpri avenidor.
Au moment onte los adultes fuguèren occupats per lors pitits egòs personaus, professionnaus, sexuaus, enfin tot çò que s’achaba en –aus ; los enfants deguèren se farjar lor cultura tots sols, privats que fuguèren de transmission culturla per los adultes. Avetz pas remarcat que quau que siá l’endrech de França, dins lo quite Peirigòrd prigond, nòstra joenessa deparla de la mèma faiçon. An los mesmes còdes e lo mesme manca d’apetança per çò que los environa. Me diratz que de tots temps i a agut mòdas e mauèsser chàs los joens, màs aqui lo fenomèni es autrament mai prigond. Autres còps, quand un vielh balhava son pè au tuòu d’un dròlle qu’era una maniera (de segur maladrecha) de li mostrar que portava de l’interest a la conaria que lo goiat era a far. Qu’era una maniera, benleu un pauc rufa, de li dire « fai pas lo colhon, t’aime e vòle pas te veire dins la panada ». Uei, sens vertadiera limita, los goiats an pus res a se provar. Quau plaser a se tustar a l’adulte se queu darrier vòu pas jugar son ròlte de paret ?
Avem laissat nòstra joenessa daurada en aparenças, sens un passat referenciau a subrepassar e subretot sens raive a bastir. Fau pas s’estonar uei que nos escupissa au morre en esbolhar totas la marca de çò que pòt representar l’educacion e la cultura. Son oblijats de ne’n far pro per eisseiar d’atirar nòstra regard.
Màs finfinau qu’avem a li perpausar a nòstra joventuda, en defòrs dau fach de s’eslordir un pauc mai chasque jorn davant daus ecrans per dublidar lo voide onte los avem butits.