De qué avem mancat ?

De qué avem mancat ? Qu’a ben pogut se passar ? Onte qu’avem falit ? Coma avem fach per ne’n ’ribar aqui emb nòstra jounessa. Coma avem pogut èsser tant avugle, sord, néci, per pas veire la chavana uflar e que ‘nava venir nos petar a la fàcia. Nòstre monde es benleu tròp virat a sos pitits problemas per se preocupar de nòstres enfants.
Lo problema es que a laissar daus jovenets sens educacion, sens referencias, sens transmissions, los avem laissar solets per se bastir lor consciencia. Los models familiaus e societaus eran a l’encòp de las referenças coma de las parets contra laqualas faliá apprendre a se levar. Aver una dralha es una maniera d’èsser securisat tot en aient la possibilitat de prendre de las vias tòrtas per se farjar son pròpri avenidor.
Au moment onte los adultes fuguèren occupats per lors pitits egòs personaus, professionnaus, sexuaus, enfin tot çò que s’achaba en –aus ; los enfants deguèren se farjar lor cultura tots sols, privats que fuguèren de transmission culturla per los adultes. Avetz pas remarcat que quau que siá l’endrech de França, dins lo quite Peirigòrd prigond, nòstra joenessa deparla de la mèma faiçon. An los mesmes còdes e lo mesme manca d’apetança per çò que los environa. Me diratz que de tots temps i a agut mòdas e mauèsser chàs los joens, màs aqui lo fenomèni es autrament mai prigond. Autres còps, quand un vielh balhava son pè au tuòu d’un dròlle qu’era una maniera (de segur maladrecha) de li mostrar que portava de l’interest a la conaria que lo goiat era a far. Qu’era una maniera, benleu un pauc rufa, de li dire « fai pas lo colhon, t’aime e vòle pas te veire dins la panada ». Uei, sens vertadiera limita, los goiats an pus res a se provar. Quau plaser a se tustar a l’adulte se queu darrier vòu pas jugar son ròlte de paret ?
Avem laissat nòstra joenessa daurada en aparenças, sens un passat referenciau a subrepassar e subretot sens raive a bastir. Fau pas s’estonar uei que nos escupissa au morre en esbolhar totas la marca de çò que pòt representar l’educacion e la cultura. Son oblijats de ne’n far pro per eisseiar d’atirar nòstra regard.
Màs finfinau qu’avem a li perpausar a nòstra joventuda, en defòrs dau fach de s’eslordir un pauc mai chasque jorn davant daus ecrans per dublidar lo voide onte los avem butits.